چکیده رساله:
همه‌گیری کرونا، زیست سالم جهانی را با خطرات و تغییرات متعددی مواجه ساخت. در این میان هر فردی به تبع تخصص و چارچوب زیستی نهادینة خویش، سعی در ارائة راه‌حل‌های تدقیقی و تطبیقی نمود. پژوهش‌های مرتبط نشان می‌دهد که غلبه بر بحران‌های همه‌گیری در چند مقیاس-، از خانه، محله، منطقه و شهر-، باید در دستور کار قرار گیرد. با توجه اینکه محله نقطه عطف برنامه‌ریزی و اندیشه به شهر قلمداد می‌شود و در بحران همه‌گیری حاضر، اهمیت دوچندانی از نظر افزایش استقبال ساکنین جهت بهره‌مندی از امکانات و پتانسیل‌های آن، یافت، به عنوان مقیاس این پژوهش انتخاب گردید. اهداف کلان در پژوهش حاضر بر دو مقوله استوار است. نخست، "تبیین الگووارة سلامت زیستی محله در شرایط پساکرونا" و دوم، "تبیین الگووارة محلة سالم ایرانی- اسلامی". همچنین هدف خُرد پژوهش بشرح "تفسیر سالمت زیستی محله‌های منتخب شهر تبریز در دوران همه‌گیری کرونا"، است. در همین راستا مطالعات عمیق اسنادی و کتابخانه‌ای، با مطالعة 182 عنوان مقاله در دو بخش انجام پذیرفت. نخست، مطالعة مرتبط با مفهوم محلة سالم در شهر ایرانی- اسلامی که نهایتاً منجر به حصول سه مؤلفة کالبدی، عملکردی و مؤلفة اجتماعی- اقتصادی گردید. دوم، مطالعة مرتبط با میزان و چونیِ ارتباط همه‌گیری و محله؛ که در جمعبندی آن، 12 شاخص و 20 سنجه بدست‌‌آمده، و براساس دسته‌بندی نوآورانة نگارنده "مبتنی بر سیر تحول سلامت"، در سه بُعد زیست‌مکانی، زیست‌روانی و زیست‌پزشکی تعریف و بازچینی شد. در حقیقت، تلاش انجام‌گرفته را می‌توان در تحقّق هدف کلان شماره ،1 تحت عنوان "الگووارة سلامت زیستی محله در شرایط پساکرونا" و هدف کلان شماره 2 "الگووارة محلة سالم ایرانی- اسلامی"، معرفی کرد. در ادامه الگوواره شماره ،1 بعنوان ابزاری در جهت تحلیل و تفسیر سلامت زیستی محله‌ها از طریق تحلیل عاملی تأییدی، مورد استفاده قرار گرفت. سه محلة قراملک، مقصودیه و شهرک ولیعصر که مبتنی بر آمار داده‌های رسمی مرگ و میر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در سه سطح پرخطرتر، پرخطر و کم‌خطر جای داشتند، در کلانشهر تبریز به عنوان نمونه موردی انتخاب گردید. روش‌شناسی پژوهش مشتمل بر رهیافت ترکیبی )کمی و کیفی (شامل بهره‌گیری از نرم‌افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی، تکنیک روایت‌پژوهی، پرسشنامه، مصاحبه، و تحلیل آن با استفاده از نرم- افزار spss و تکنیک مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزار آموس نسخة 19 به انجام رسید. نتایج تفسیر سلامت زیستی محله‌های منتخب شهر تبریز در دوران همه‌گیری کرونا نشان داد، بترتیب محله‌های مقصودیه، قراملک و شهرک ولیعصر، تاب‌آوری بیشتری در برابر همه‌گیری کرونا دارند و ساکنین آن از سلامت زیستی بالاتری برخوردار هستند. نتایج همچنین منجر به ایجاد تردید در صحت فرضیة پژوهش، یعنی "هرچه محله از کیفیات زیستی مطلوبتری برخوردار باشد، میزان شیوع کرونا در آن کمتر است"، شد. در ادامه، قیاس تطبیقی مابین نتایج پژوهش حاضر با سایر پژوهش‌ها به انجام رسید و توصیه‌هایی به جهت حفظ و بهبود سلامت زیستی مرتبط با همه‌گیری ارائه گردید.
واژگان کلیدی: الگوواره، مکان، محله، همه‌گیری، سلامت زیستی، تاب‌آوری، تبریز