چکیده رساله:
بازارهای سنتی، در پی سرعت تغییر و تحولات فعالیتهای اقتصادی معاصر، با دگرگونیهای بسیاری همراه بودهاند. این مساله، تغییر سازمانفضایی بازارها را در پی داشته است. بازار سنتی تبریز نمونهاي از اين موارد مي باشد که به جهت قابلیتهای اقتصادی و کالبدی مورد بررسی قرار میگردد. در این مطالعه سوال پژوهش این است که رابطهی فعالیتهای اقتصادی معاصر با سازمانفضایی بازار سنتي شهر تبریز چگونه است؟. این تحقیق از نوع کیفی مبتنی بر دو روش کتابخانهای و میدانی با راهبرد منطق پسکاوی است. روش جمعآوری اطلاعات در بخش کتابخانهای از طریق مرور نظاممند اسناد طرحهاي شهری و مطالعات مربوط به مسئله موردنظر و در بخش میدانی جمعآوری دادههای کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی و به کمک مصاحبه عمیق نیمهساختاریافته بوده و دادههای کمی از طریق پرسشنامه حاصل شده و توسط آزمون رگرسیون ساده،
ANOVA، رگرسیون و همبستگی بررسی و تفسیر میگردد. مصاحبه کیفی از بین بازاریان و کارشناسان امر، تا اشباع اطلاعات انجام گرفته است (40 نفر) و دادههای کمی از طریق پخش پرسشنامه بین 366 نفر بازاری حاصل شده است. مطالعات نشان میدهد که این بازار قبل از ورود محصولات تولیدی جدید، دارای فضاهای تولید، فروش و خدمات بوده و توانایی بالایی در ایجاد ارزشافزوده، تجمیع و شکلگیری خوشههای فعالیتی بوده که با ورود کالا و خدمات جدید و طبعا ظهور فضاهای جدید و خلل مدیریتی، دچار رکود شده و از رقابت بازماند. ولی از اواخر قاجار، با تحول در نوع و شیوهی فعالیتهای اقتصادی جدید و رشد فیزیکی بهتبع افزایش جمعیت و مهاجرت، شاهد ورود و حضور انبوه کالاهای تولیدی و وارداتی و نیز شهرسازی معاصر بوده بهگونهای که سازمانیابی فضایی بازار، توان پاسخ به این حجم از بازار کالا و خدمات را نداشت. این حجم از تولید و عرضه، تناسب فضاهای بازار را دچار شکاف کرده و موجب تضعیف مبادلات آن در سطح منطقه و شهر شد. ساختار قدیمی بازار نیز با توجه به نیازهای نوین دچار تغییراتی گاه جدی گردید که به متروکه شدن پارهای از فضاها و عناصر شاخص و اضافه شدن فضاهای ناهمگون انجامید. این مساله در مواردی به از بین رفتن سلسلهمراتب و الگوهای فعالیتی و کالبدی در بازار و ایجاد الگویی در پیرامون آن شد که همپیوندی لازم را برقرار نمیساخت. ازاین رو، ضمن شناخت بازار و ارتباط فضایی با اطراف، مديريت تکنولوژی و نوآوري با بهرهگیری از روشها و ابزار کارآمد، مديريت منابع انسانی و نهایتا مديريت پروژه در قالب طرحهایی چون ساماندهی اقتصادی و اجتماعی و کالبدی بازار، طرحهای متداول شهرسازی چون احیا بافت تاریخی و بسط ارتباطات سیاسی و اجتماعی با جهانیان، توجه به اقتصاد سیاسی و رقابتی کردن اقتصاد با توجه به واقعيات منطقهاي میتوانند راهکارهای مناسبی در حفظ و ارتقای سازمانفضایی بازار باشند
.
کلید واژهها: فعالیتهای اقتصادی معاصر، سازمانفضایی، بازار، تبریز