روند رو به رشد توسعه شهرهای و ازدیاد روز افزون جمعیت در آنها از یکسو و پیرو آن افزایش آلودگی­ها و تغییرات زیست محیطی از سوی دیگر، مهمترین چالشهای کنونی طراحی شهری در سطح جهان به شمار می­رود. آلودگی محیط زیست از مسائل قرن حاضر در سراسر دنیا محسوب می‌شود. تلاش به منظور حل این مسائل، متخصصین شهری را با مفاهیم تازه‌ای نظیر: بررسی میزان آلاینده‌ها، مدلسازی‌های خرد و کلان اقلیمی در فضاهای شهری روبرو کرده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی آلاینده­های عمده در منطقه 8 تبریز و تحلیل نحوه پراکندگی مکانی آنها و بررسی ارتباط آن با مولفه‌های طراحی شهری انجام گرفته است. در این راستا شاخص فاکتور دید به آسمان، نسبت حجم ساخته شده به مساحت سطح محدوده، نسبت فضای ساخته شده به ساخته نشده، تراکم پوشش گیاهی، ترافیک و محصوریت به عنوان متغیرهای مستقل و غلظت آلاینده­های هوا به عنوان متغیر وابسته تعریف شدند برای شناسایی آلاینده عمده و الگوی نوسانات روزانه آن در سه ماهه اول سال در منطقه 8 از داده‌های گردآوری شده توسط دو ایستگاه سنجش کیفیت هوای سازمان محیط زیست به نام­های ایستگاه باغشمال و میدان نماز از سال 97 تا 99 استفاده شد. بررسی‌ها نشان داد، عمده آلاینده هوای این منطقه که باعث ایجاد شرایط ناسالم در منطقه می‌شود ذرات معلق هستند. در خصوص الگوی نوسانات غلظت آلاینده‌ها در طی شبانه روز در سه ماهه اول سال بررسی‌ها نشان داد از ساعات اولیه صبح تا ساعات اولیه بامداد الگوی مشخص و ساعات اوج مشخصی وجود ندارد و مقدار غلظت در حدود متوسط روزانه قرار دارد اما غلظت آنها از اواخر شب تا ساعات اولیه صبح به صورت چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
برای بررسی نحوه پراکنش آلاینده‌ها در محدوده پژوهش اطلاعات مربوط به غلظت آلاینده‌ها توسط تجهیزات سیار در 11 نقطه از پیش تعیین شده مابین ساعت 10 تا 20 در ساعات مختلف در روزهای متعدد در خرداد ماه 1400 اندازه‌گیری شد و به کمک نرم‌افزار GIS نقشه‌های پراکنش آن در کل منطقه استخراج شد. نقشه‌های تولید شده نشان می‌داد که غلظت آلاینده‌ها با تراکم کاربری تجاری و به تبع آن افزایش حجم ترافیک ارتباط مستقیم دارد. برای بررسی رابطه غلظت آلودگی با تیپولوژی شهری اطلاعات مربوط به مولفه‌های طراحی شهری به کمک نرم افزار GIS از فایل به روز شده منطقه توسط همکاران طرح استخراج شد و ضریب همبستگی بین غلظت آلاینده‌ها و مولفه‌های مذکور بررسی گردید. نتایج نشانگر وجود رابطه معنی داری بین غلظت ذرات معلق و فاکتور دید به آسمان و همینطور تراکم توده ساختمانی در منطقه بودند. غلظت منوکسید کربن با نسبت فضای سبز در نقاط اندازه‌گیری رابطه معکوسی را نشان میداد. آلاینده‌های  NO2, SO2 و CO رابطه معنی‌داری را با نسبت سطح ساخته شده به ساخته نشده و درواقع تراکم ساختمانی نشان می‌داد. برای بررسی فاکتور محصوریت به علت نبود داه‌های میدانی کافی، از شبیه­سازی در نرم افزار انویمت بهره گرفته شد. نتایج نشان داد در یک خیابان شرقی غربی در تبریز با افزایش ارتفاع بناهای اطراف معبر غلظت آلاینده‌ها نیز در آن افزایش می‌یابد.
علاوه بر این، رابطه میان میزان غلظت آلاینده‌ها با یکدیگر نیز مورد بررسی قرار گرفت که بیانگر رابطه قوی مستقیم بین غلظت ذرات معلق PM10 و PM2.5 با یکدیگر و غلظت NO2, SO2 و CO با یکدیگر بودند. رابطه معنی داری بین دو دسته آلاینده با یکدیگر مشاهده نشد. 
فاصله اندازه‌گیری‌های سیار نشان داد تفاوت غلظت آلاینده‌های منتج از تفاوت مولفه‌های شهری می‌تواند در مسافت 200 متری نیز معنادار باشد و شعاع تاثیر برخی مولفه‌ها مانند حضور درختان پرشاخ و برگ موضعی است و برای بهره‌گیری از مزایای آن باید توزیع مناسبی از آن در منطقه صورت پذیرد در غیر اینصورت اثر تجمعی آن می تواند توسط بعد مسافت و حضور سایر موانع سه بعدی کاهش یابد و یا از بین برود.