تاریخچه 
دانشكده مهندسی معماری و شهرسازی در سال مزین به نام حضرت امام علی (ع) (1378) همزمان با تأسیس دانشگاه هنر اسلامی تبریز فعالیت‌ علمی و آموزشی خود را با پذیرش 30 نفر دانشجو در رشته كارشناسی معماری و 71 نفر دانشجوی کارشناسی ارشد  معماری )میهمان از دانشگاه صنعتی سهند( و با خرید و مرمت سه خانه قدیمی در بافت محله قدیمی مقصودیه تبریز شروع كرد.
درحال حاضر با توسعه بیش از 7 خانه قدیمی دیگرو یک کاروانسرای مسکونی، دانشجویان در مقاطع کارشناسی (دو رشته معماری و شهرسازی) ، کارشناسی ارشد (چهار رشته معماری،معماری اسلامی،طراحی شهری، فناوری معماری و استحکام بخشی بناهای تاریخی) و دکتری (دو رشته معماری اسلامی و شهرسازی اسلامی) مشغول تحصیل و تحقیق می باشند.
 
ابنیه 
اولین مجموعه تاریخی و فرهنگی دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی از محل عطایای مقام معظم رهبری خریداری و سپس مرمت شده است. این مجموعه در بلوک شهری به مساحت 22000 متر مربع به شماره های 1850 و 7498 در تاریخ 12 بهمن سال 1381 در فهرست اثار ملی کشور ثبت شده است و مشتمل بر 11 باب خانه تاریخی به نام های بهنام ، گنجه ای زاده ، قدکی ، صدقیانی ، معمار علی تبریزی (گوهریون) ، استاد رضا معماران (جواهریان) و نجفقلی خان (غفاریان) می باشد.
 
خانه قدکی :
اين بنا در ضلع جنوبی مجموعه با مساحت کلی 1340 متر مربع و زیر بنای 873 متر مربع به صورت متصل به همديگر قرار دارند  به شکل U  رو به جنوب ومشرف بر کوچه مشیر دفتر در ضلع جنوبی دانشکده واقع شده که دارای تالار بسیار زیبا با ارسی و حوض خانه مفرحی است که مورد توجه گردشگران و دانشجویان بوده و در دوره قاجار ساخته شده است.

خانه بهنام :
اين ساختمان  از اواخر دوره زنديه و زلزله ويرانگر سال 1193 هجري قمری به يادگار مانده است و تالار چليپايی بسيار زيبا با فضای مهتابی و نقاشی ها و تزئينات هنرمندانه آن مدعايی بر ابتکار هنرمندان آذربایجانی عصر زنديه مي‌باشد. مساحت كل ساختمان 1900 متر مربع و زيربناي آن در حدود 840 متر مربع مي‌باشد.

خانه گنجه‌ای ‌زاده :
اين ساختمان ها مشتمل بر دو بنا در دو ضلع شمالی و غربی به صورت متصل قرار دارند. ساختمان ضلع شمالی اواخر دوره قاجار و ساختمان ضلع غربی اوايل پهلوی اول ساخته شده است . مساحت تقريبی آنها 4142 متر مربع بوده و زيربنایی حدود 729 متر مربع می ‌باشد. اين ساختمانها به تبعيت از سبك رايج دوره به صورت معماری برونگرا بنا شده و در تزئينات آن از آرایه های معماری نئوكلاسيك مانند سنتوری و سرستون كرنتين استفاده شده است.

 
خانه صدقیانی
قدیمی ترین خانه در ضلع شرقي مجموعه به صورت متصل و با معماری بسیار زیبا وحوض خانه وحیاط مرکزی ونماهای شاخص با مساحت تقريبي 6000 متر مربع و زيربنای حدود 2000 مترمربع مي‌باشد.  عمارت شمالی مجموعه صدقیانی بنایی ایوان دار و رفیع با تالار و ارسی های زیبا بوده و حوضی مرمرین، یکپارچه ونفیس در زیر زمین آن به صورت سالم باقی مانده است.

 
ربع آموزشی و پژوهشی معماری
شامل 14 عضو اصلی وابسته است. این ربع شامل رشته های کارشناسی معماری ، کارشناسی ارشد معماری اسلامی و دکتری معماری اسلامی میباشد. محورها و حوزه های پژوهشی در این ربع شامل نقد و نظریه پردازی در معماری و معماری اسلامی ،روشها و رویه ها در طراحی معماری ، فرهنگ و معماری زیبازشناسی در معماری و منظر ، روان شناسی و رفتارشناسی محیطی (مسکن فضاهای باز اموزشی درمانی) ، باغ ، منظر و فضای شهری ، خلاقیت و کاربرد علوم شناختی در معماری اسلامی و شهرسازی اسلامی و .... میباشد.

ربع آموزشی و پژوهشی شهرسازی
جمعا شامل 10 عضو اصلی و وابسته میباشد. این ربع شامل رشته های کارشناسی شهرسازی ، کارشناسی ارشد طراحی شهری و دکتری شهرسازی اسلامی میباشد. محورها  حوزه های پژوهشی شامل پایداری فرهنگی اجتماعی در شهرسازی ، ارزیابی منظر شهری و طبیعی ، چالش های معاصر محط های شهری ، فضای عمومی ، زندگی روزمره و تعاملات اجتماعی ، نهاد وقف در شهرسازی اسلامی ،پدیدارشناسی و نشانه شناسی در فضاها و مکان های شهری ، باز طراحی و باز زنده سازی بافتهای فرسوده طراحی پیاده مدار و فضاهای شهری و اثرات توسعه شهر بر محیط زیست و.... می باشد.

ربع آموزشی و پژوهشی فناوری معماری
شامل 5 عضو اصلی و وابسته بوده و رشته های کارشناسی ارشد معماری دیجیتال، استحکام بخشی بناهای تاریخی، معماری و انرژی را شامل میباشد. محورها و حوزه های پژوهشی در این دپارتمان شامل معماری حرکتی و سازه های متحرک ، سیستم نوین سازه ای با تاکید بر سازه های خاص (سازه های فضا کار) ، مدولارسازی و سیستم های نوین پیش ساخته ، معماری بیومتیک / بیونیک در معماری ، آکوستیک در بناهای سنتی و نو ، نور و صوت در معماری و شهرسازی ، کاهش اثرات زیست محیطی در معماری / معماری زیرو کربن ، طراحی بهینه انرژی در ساختمان ، ممیزه انرژی در ساختمان های معاصر تاریخی در حال طراحی ، معماری الگوریتمیک با تاکید بر مفاهیم نوین و مقاوم سازی سازه های تاریخی و معاصر، مرمت اثار تاریخی و با ارزش ، مستند سازی معماری و سازه های سنتی و ... می باشد.

دانشجویان زندگی جدید را در این دانشگاه شروع می کنند . دانشجویانی که از شهرهای اطراف میایند در خوابگاه های خودگردان معرفی شده از طرف دانشگاه اسکان می یابند و یا خود اقدام به تهیه محل سکونت خود می پردازند .